Jaskra jest jedną z najgroźniejszych i najczęściej występujących chorób oczu – obecnie na świecie na jaskrę cierpi aż 700 milionów osób. Nieuchronnie prowadzi do nieodwracalnej ślepoty, dlatego tak ważne są regularne wizyty kontrolne u okulisty oraz wczesne rozpoznanie choroby. Tylko szybkie wykrycie jaskry i rozpoczęcie leczenia mogą uchronić od pogorszenia, a nawet utraty wzroku.

Jaskra rozwija się niezauważona, a kiedy zaatakuje, często jest już za późno na podjęcie jakichkolwiek działań. To prowadząca do postępującego i nieodwracalnego uszkodzenia nerwu wzrokowego i komórek zwojowych siatkówki choroba o nie do końca jasnych przyczynach. Wraz z rozwojem choroby dochodzi do zawężenia pola widzenia oraz znacznego pogorszenia, a nawet całkowitej utraty wzroku. Wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe, które utrzymuje się stale w chorym oku, jest głównym czynnikiem powodującym trwałe uszkodzenie nerwu wzrokowego. Jaskra niszczy włókna nerwu wzrokowego systematycznie, jednak chory obserwuje ubytki w polu widzenia dopiero wówczas, gdy zostanie uszkodzony cały nerw, jednak wtedy na ratowanie wzroku może być już za późno.

Niestety, nie udało się jednoznacznie stwierdzić, co wywołuje jaskrę. Wśród czynników warunkujących występowanie choroby podaje się między innymi indywidualne predyspozycje genetyczne, wiek czy choroby kardiologiczne (m.in. nadciśnienie tętnicze). Ponadto szczególnie narażone na rozwój jaskry są osoby cierpiące z powodu migren i uporczywych dolegliwości bólowych głowy, a także pacjenci z wadą wzroku o znacznym stopniu.

Diagnostyka jaskry

Najważniejsza w profilaktyce jaskry jest wczesna diagnostyka, dlatego każdy z nas powinien regularnie odwiedzać okulistę w celu przeprowadzenia rutynowych badań. Lekarze zalecają, aby wszystkie osoby, które ukończyły 35 lat poddawały się corocznym badaniom w kierunku jaskry. W przypadku pacjentów znajdujących się w grupie wysokiego ryzyka (jaskra w najbliższej rodzinie, wiek, występujące choroby kardiologiczne itd.) zaleca się wizyty kontrolne co 6 miesięcy.

Badania w kierunku jaskry obejmują podstawowe badania okulistyczne poszerzone o badania dodatkowe. Standardowo w diagnostyce jaskry przeprowadza się badanie wady i ostrości wzroku, stosując w tym celu rzutnik i/lub tablice do badania ostrości wzroku oraz autorefraktometr – urządzenie umożliwiające pomiar wady wzroku. Konieczne jest dokonanie pomiaru ciśnienia wewnątrzgałkowego. W tym celu przeprowadza się tonometrię, a dodatkowo u osób, u których istnieje podejrzenie jaskry, wykonuje się pachymetrię, czyli badanie grubości rogówki. Tonometria może dać fałszywy wynik, gdyż uzyskany wynik zależy od grubości rogówki, dlatego konieczne jest również badanie pachymetrem. Ponadto wykonuje się takie badania okulistyczne jak badanie przedniego odcinka gałki ocznej w lampie szczelinowej oraz badanie dna oko po rozszerzeniu źrenic.

W diagnostyce jaskry standardowo przeprowadza się badanie kąta przesączenia, czyli gonioskopię. Podczas badania stwierdza się, czy kąt jest otwarty czy zamknięty. Badanie należy do inwazyjnych, a nieinwazyjną alternatywą jest badanie przeprowadzane przy pomocy aparatu optycznej koherentnej tomografii przedniego odcinka oka (OCT). Ponadto wykonuje się perymetrię, czyli badanie pola widzenia, w trakcie którego wykrywa się ubytki pojawiające się w oku w wyniku choroby. To badanie co kilka miesięcy muszą wykonywać także pacjenci z już zdiagnozowaną chorobą. W diagnostyce jaskry przeprowadza się również HRT, czyli laserową tomografię siatkówki (ocenie podlega tarcza nerwu wzrokowego) oraz skaningowa polarymetria laserowa (GDX). To badanie oraz optyczna koherentna tomografia (OCT) pozwalają określić grubość włókien nerwowych w siatkówce uszkodzonych w przebiegu choroby.

Badaniami uzupełniającymi stosowanymi w diagnostyce jaskry są również biometria (UBM) oraz USG oka, które umożliwiają ocenę głębokości komory przedniej oraz innych anomalii w budowie oka. Badanie UBM pozwala rozpoznać wiele postaci jaskry wtórnej.