Najczęstszymi przyczynami ślepoty są takie choroby oczu jak zaćma i katarakta. Ze względu na starzenie się społeczeństwa, rośnie liczba osób borykających się z tymi dwoma schorzeniami jednocześnie. Zaćma (katarakta) oraz jaskra należą do przypadłości, których ryzyko pojawienia się wzrasta wraz z wiekiem – dotyczy w szczególności osób powyżej 50 – go roku życia.

Zaćma to postępujące zmętnienie soczewki, które powoduje upośledzenie ostrości widzenia. W początkowym etapie schorzenie można leczyć farmakologicznie, jednakże takie działanie tylko opóźnia proces chorobowy. Jedynym skutecznym środkiem na pozbycie się katarakty jest zabieg chirurgiczny.

Jaskra to grupa chorób prowadzących do postępującego i nieodwracalnego uszkodzenia nerwu wzrokowego – efektem jest ograniczenie pola widzenia jak i ostrości wzroku. Przyczyną jest przede wszystkim wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego. Leczenie jaskry rozpoczyna się od podawania specjalnych kropli do oczu (ich zadaniem jest obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego i tym samym zatrzymanie postępowania schorzenia). Operację przeprowadza się w ostateczności, gdy inne metody leczenia nie dają efektów.

Obecnie możliwe jest leczenie jaskry i zaćmy podczas jednego zabiegu.

Czym jest fakotrabekulektomia?

Fakotrabekulektomia jest metodą, który pozwala na jednoczesne leczenie operacyjne zaćmy i jaskry. Ważne! Zabieg jest szczególnie polecany pacjentom, którzy mają dobrze kontrolowaną jaskrę, ale wymagają interwencji chirurgicznej w związku z zaćmą. Dodatkowo wykonana w trakcie usuwania zaćmy operacja jaskry, może zmniejszyć ilość stosowanych w leczeniu jaskry leków.

Zabieg fakotrabekulektomii ponadto wskazany jest u pacjentów, u których ze względu na stan ogólny przeprowadzenie dwóch odległych w czasie operacji jest niemożliwe, jak i u tych pacjentów, którzy pomimo regularnego stosowania leków obniżających ciśnienie wewnątrzgałkowe, nie mogą uzyskać stabilizacji ciśnienia na bezpiecznym poziomie, a zmętniała soczewka wpływa znacząco na upośledzenie ostrości widzenia.

Fakoemulsyfikacja (zabieg usuwania zaćmy) polega na rozbiciu zmętniałej soczewki za pomocą ultradźwięków i usunięciu jej rozbitych fragmentów. Następnie soczewka zostaje zastąpiona sztucznym odpowiednikiem. Trabekulektomia (operacja jaskry) jest procedurą, która ma na celu wytworzenie nowej drogi odpływu cieczy wodnistej z komory przedniej oka, co powoduje obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego. Łączony zabieg fakoemulsyfikacji oraz trabekulektomii może zostać wykonany za pomocą jednego bądź dwóch cięć. Zabieg wykonany z jednego cięcia, znacznie skraca czas trwania operacji, jednakże grozi wystąpieniem niekontrolowanego krwawienia.

Procedura polega na wykonaniu wejścia do komory przedniej pod płatkiem jak najdalej w przeźroczystej części rogówki, wtedy otwarcie do trabekulektomii usytuowane jest poniżej, oddzielone mostkiem twardówkowym. Cięcie do zaćmy znajdzie się poza obszarem filtracji, a rana zamknie się szczelnie. Zastosowanie osobnych cięć dla fakoemulsyfikacji i trabekulektomii, mimo związanego z tym dłuższego czasu trwania operacji, jest obecnie najbardziej polecaną techniką, przez wzgląd na zmniejszone ryzyko powikłań.

W tym przypadku zabieg trabekulektomii jest całkowicie niezależny od operacji usuwania zaćmy – zmniejsza to ryzyko zwiększenia powierzchni przestrzeni filtracyjnej. Do przeprowadzenia operacji przeciwjaskrowej zalecana jest godzina dwunasta, zaś do zabiegu usuwania zaćmy dojście skroniowe w przeźroczystej części rogówki. Ważne! Oba zabiegi powinny się wzajemnie przenikać.

Wypreparowania płatka powierzchownego twardówki przeprowadza się w pierwszym etapie na napiętej gałce, następnie wykonuje się fakoemulsyfikację, a na końcu (etap trzeci) wykonuje się właściwą trabekulektomię. Ważne! Przeprowadzenie zabiegu fakoemulsyfikacji po wykonaniu całkowitej trabekulektomii, mogłoby spowodować nadmierne obciążenie poduszki filtracyjnej oraz utrudnić stabilizację komory przedniej.

Okres rekonwalescencji po zabiegu łączonym jest taki sam jak w przypadku zabiegu pojedynczego – większość pacjentów wraca do pełnej aktywności już po kilku dniach.

Ceny jednoczasowego leczenia zaćmy i jaskry to 4500 tys. zł wzwyż.

Źródła: J. J. Kański, P. Tesla „Jaskra. Kompendium diagnostyki i leczenia”, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, wyd. I, Wrocław 2006 rok, M. H. Niżankowska „Okulistyka – podstawy kliniczne”, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007 rok, gornicki.pl, CzytelniaMedyczna.pl, eyeworld.org