Skalpel elektryczny jest jednym z osiągnięć współczesnej chirurgii, które znacząco wpłynęło na przebieg operacji oraz spadek ryzyka krwawienia zarówno podczas zabiegu, jak i w okresie okołooperacyjnym. Fachowo określany jest mianem diatermii chirurgicznej, natomiast w żargonie chirurgicznym zwany jest nożem elektrycznym.

Skalpel elektryczny służy do kontrolowanej dekompozycji tkanek – elektrokoagulacji. Zjawisko elektrokoagulacji jest powszechnie wykorzystywane w nowoczesnej chirurgii, a korzyści z jego zastosowania potwierdzają liczne badania naukowe. Pomimo ogromnej popularności urządzenia wciąż istnieją wątpliwości co do słuszności jego zastosowań. Wśród pacjentów krążą nieprawdziwe opinie mówiące, o tym że cięcia wykonywane skalpelem elektrycznym trudniej się goją i mogą prowadzić do miejscowych oparzeń.

Skalpel elektryczny – w jakich sytuacjach znajduje zastosowanie?

Elektrochirurgia została wymyślona w XIX wieku przez Zeyneka i od tego czasu była stopniowo ulepszana, aż do wykrystalizowania się wcześniej wspominanej diatermii chirurgicznej. Diatermia, zarówno ta historyczna, jak i obecna, wykorzystuje zmienny prąd elektryczny o wysokiej częstotliwości. Energia elektryczna przepływa przez tkanki pacjenta, wytwarzając wewnątrz nich ciepło zgodnie z regułą fizyczną zwaną prawem Joule’a. Skalpel elektryczny jest urządzeniem wyposażonym w dwie elektrody. Pierwsza elektroda, zwana bierną, jest naklejana na ciele pacjenta, zazwyczaj w okolicy uda. Drugą z elektrod (elektrodą czynną), przypominającą długopis zakończony igłą lub małą blaszką o kształcie ostrza, posługuje się chirurg. Jej kontakt z tkankami wywołuje miejscowe zagęszczenie sił pola elektrycznego, co prowadzi do wytworzenia dużych ilości ciepła. W konsekwencji w obrębie operowanych tkanek dochodzi do powstania linijnych nacięć lub powierzchownej koagulacji.

Skalpel elektryczny odnalazł zastosowanie w niemal każdej dziedzinie zabiegowej, począwszy od chirurgii ogólnej, a skończywszy na precyzyjnych operacjach neuro- czy kardiochirurgicznych. Jest najczęściej wykorzystywany do usuwania tkanki tłuszczowej znajdującej się bezpośrednio pod skórą, która ogranicza dostęp do głębiej położonych organów. Elektrochirurgia odnajduje również zastosowanie w przypadku zamykania małych naczyń krwionośnych, co efektywnie ogranicza krwawienie podczas zabiegu i zapewnia należytą hemostazę. Badania naukowe jednoznacznie wskazują, że nóż elektryczny jest bezpieczniejszą alternatywą dla tradycyjnego skalpela. Prowadzenie zabiegów z użyciem diatermii chirurgicznej wiążą się ze zmniejszeniem bólu pooperacyjnego oraz częstotliwości występowania powikłań okołozabiegowych.

Diatermia jest nie tylko stosowana podczas dużych operacji – coraz częściej korzystają z niej lekarze innych specjalności. Jej wprowadzenie do gabinetów dermatologicznych znacznie ułatwiło usuwanie znamion skórnych wystających ponad jej powierzchnię. Elektrokoagulacji używa się do likwidowania brodawek, kaszaków, a także kurzajek i dermatowłókniaków. Jak pisze dr n. med. Małgorzata Chomicka-Janda dla portalu wizaż.pl, diatermia jest bezpieczną metodą pozwalającą pozbyć się znamion skórnych. Pozostawia ona jedynie niewielkie blizny, które po pewnym czasie są zupełnie niewidoczne. Elektrokoagulacja jest także wykorzystywana do usuwania naczynek jako alternatywa dla laseroterapii. Jej efekty są widoczne są już po pierwszym zabiegu. Nóż elektryczny został również zaadaptowany przez ginekologów, którym ułatwia prowadzenie małych zabiegów. Jego skuteczność odznacza się zwłaszcza podczas usuwania nadżerek znajdujących się wewnątrz narządów płciowych, a także likwidowania zmian skórnych okolicy krocza.

Podsumowując, diatermia jest urządzeniem, które odnajduje zastosowanie zarówno w salach operacyjnych, jak i gabinetach lekarzy różnych specjalności. Wykorzystanie skalpela elektrycznego znacznie przyspiesza większość procedur inwazyjnych, a także wiąże się ze znacznym skróceniem okresu rekonwalescencji.