Żylaki przełyku to bardzo niebezpieczne schorzenie, objawiające się najczęściej krwotokiem wewnętrznym, który może powodować zagrożenie dla życia. Powstają one zazwyczaj w wyniku chorób wątroby, głównie marskości. Leczenie żylaków przełyku może mieć postać endoskopową lub chirurgiczną, a przeprowadzane jest jedynie w warunkach szpitalnych.

Prof. dr n. med. Jan W. Konturek w swojej pracy naukowej „Krwotoki z przewodu pokarmowego” przytacza statystyki mówiące, iż w Europie i Stanach Zjednoczonych żylaki przełyku stanowią przyczynę około 10-30% wszystkich krwotoków z przewodu pokarmowego. Przyczyną powstawania żylaków przełyku są przede wszystkim choroby wątroby, a głównie – jej marskość. Jeżeli wątroba nie pracuje w sposób prawidłowy, krew omija ją i trafia do serca przez tzw. żyły krążenia obocznego, w tym przez żyły przełyku. Te z kolei są nieprzystosowane do transportowania tak dużych jej ilości, więc rozciągają się, stają się słabe, kruche, łatwo pękają i obficie krwawią. – Pęknięcie żylaka prowadzi do masywnego krwotoku obarczonego, w porównaniu z krwotokami z innych źródeł, znacznie poważniejszymi komplikacjami, z zejściem śmiertelnym włącznie. U pacjenta, który w wyniku krwawienia z żylaków przełyku trafia do szpitala, obok charakterystycznych chlustających wymiotów, najczęściej świeżą krwią, stwierdza się nierzadko objawy szoku krążeniowego oraz zaburzenia świadomości, będące konsekwencją upośledzonej funkcji wątroby w przebiegu jej marskości – informuje w swojej pracy prof. dr n. med. Jan W. Konturek.

Metody leczenia żylaków przełyku

Leczenie żylaków przełyku za każdym razem wymaga pobytu pacjenta w szpitalu. Zazwyczaj łączy się w nim kilka metod, np. leczenie farmakologiczne z endoskopowym lub tamponadą. W ciężkich przypadkach wskazane są także zabiegi chirurgiczne.

Jednym z najczęstszych sposobów leczenia żylaków jest skleroterapia, czy wprowadzenie do przełyku endoskopu oraz wstrzyknięcie leku powodującego obkurczenie i zamknięcie żylaków. Zabieg wymaga kilkukrotnego powtórzenia – najpierw po kilku dniach, później tygodniach i miesiącach, aż do zupełnej likwidacji zmian. Nawet jeżeli objawy choroby ustąpią, w wielu przypadkach zalecane jest powtarzanie zabiegu raz do roku w celach profilaktycznych. Skleroterapia bywa uzupełniania także leczeniem farmakologicznym z użyciem beta-blokerów lub długo działających nitratów.

Innym rodzajem leczenia endoskopowego jest zakładanie na żylaki przełyku tzw. stentów, czyli gumowych opasek, które uciskają żylaki, powodują zmniejszenie ilości transportowanej krwi, a w efekcie – prowadzą do zanikania zmian. Zabiegi powtarza się co 1-4 tygodnie, do czasu całkowitego zamknięcia żylaków. W porównaniu do skleroterapii, liczba wymaganych sesji jest zazwyczaj mniejsza, a przebieg leczenia łagodniejszy i obarczony mniejszym ryzykiem powikłań.

Metodą leczenia doraźnego w przypadku nagłego krwawienia z pękniętych żylaków jest tamponada. Polega ona na wprowadzeniu sondy do żołądka przez nos lub jamę ustną i wypełnieniu specjalnych balonów uciskających żylaki przełyku. Sonda w większości przypadków zatrzymuje krwotok, ale u ponad 50% chorych po jej usunięciu dochodzi do nawrotów krwawienia. Z tego powodu oraz ze względu na ryzyko powstawania odleżyn w przełyku, sonda może być założona na maksymalnie 24 godziny.

Leczenie chirurgiczne, dominujące przed wynalezieniem endoskopii, obecnie jest jedynie wykonywane w bardzo ciężkich przypadkach jako działanie ratujące życie, o ile stan wątroby pacjenta pozwala na przeprowadzenie operacji. Polega ona na przecięciu połączeń żylnych między żyłami żołądka a przełyku oraz zlikwidowaniu znajdujących się w przełyku połączeń żylnych krążenia obocznego. Przeprowadzenie takiej operacji jest obarczone wysoką śmiertelnością – obecnie wynosi ona 15-20%.

W przypadku żylaków przełyku leczenie wprowadza się najczęściej już po wystąpieniu pierwszego krwotoku. Dlatego tak istotna jest odpowiednia profilaktyka: dbanie o stan wątroby, regularne badania krwi, właściwa dieta oraz przeprowadzane prewencyjnie badania endoskopowe.