Jaskra to druga najczęstsza przyczyna ślepoty na świecie – szacuje się, że z jej powodu wzrok straciło około 12% z ogółu osób niewidomych. Choroba ta polega na stopniowym uszkadzaniu nerwu wzrokowego i zwiększaniu ciśnienia w gałce ocznej, ale przez długie lata potrafi przebiegać bezobjawowo. Jedną z metod leczenia jaskry jest terapia farmakologiczna, wykorzystująca zazwyczaj leki w postaci specjalistycznych kropli do oczu.

Według danych opublikowanych w „British Journal of Ophthalmology”, w 2020 r. liczba osób chorych na jaskrę na całym świecie przekroczy 80 mln. Około 60% z nich będą stanowić kobiety, a prawie połowę – mieszkańcy Azji. Najszybciej osób chorych będzie przybywać w Indiach. Na czym polega jaskra? – Na stopniowym uszkadzaniu nerwu wzrokowego. Ale jaskra ma wiele postaci. Najczęstszą jest pierwotna otwartego kąta. To choroba podstępna, ponieważ przebiega bezobjawowo. Często bywa rozpoznawana przypadkiem i w późnych stadiach. Profilaktyka ogranicza się do wczesnego jej rozpoznania, ale tutaj często popełniane są błędy. 20-30 lat temu kryterium rozpoznania jaskry był poziom ciśnienia w oku. Jeśli przekraczało przyjętą normę, stwierdzano jaskrę, którą intensywnie leczono. Obecnie sam poziom ciśnienia ocznego nie może jednoznacznie zdecydować ani o rozpoznaniu jaskry, ani tym bardziej o rozpoczęciu jej leczenia – powiedział portalowi nowiny24.pl prof. Zbigniew Zagórski z Akademii Medycznej w Lublinie, członek Światowej Rady Okulistyki w San Francisco.

Jak przebiega farmakologiczne leczenie jaskry?

Głównym celem farmakologicznego leczenia jaskry jest obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego. Uzyskuje się to na dwa sposoby: poprzez zmniejszenie wydzielania ciała rzęskowego lub poprawienie odpływu cieczy wodnistej z oka. Leki mają postać stosowanych miejscowo roztworów i kropli do oczu. Warto pamiętać, że leczenie farmakologiczne bywa skuteczne jedynie w przypadku jaskry wcześnie wykrytej i o niskim stopniu zaawansowania. Co więcej, leki jedynie hamują rozwój jaskry, a nie cofają zniszczeń już dokonanych przez chorobę. U pacjentów, u których postęp jaskry jest duży, stosuje się zabiegi chirurgiczne.

Ustalając strategię farmakologicznego leczenia jaskry okulista powinien tak dobrać sposób terapii, aby osiągnąć jak najlepsze wyniki przy zastosowaniu możliwie najmniejszej liczby leków oraz minimalnych niedogodnościach dla pacjenta. W większości przypadków początkowo pacjentowi proponuje się monoterapię, a jako lek pierwszego wyboru wykorzystuje się tzw. beta-blokery. Działają one na receptory beta, występujące w różnych częściach gałki ocznej oraz w naczyniach źrenicy, zmniejszając wytwarzanie cieczy wodnistej, a przez to obniżając ciśnienie wewnątrz oka. Stosuje się je dwa razy na dobę, zazwyczaj rano i wieczorem, gdyż wykazują dość długi czas działania. Jeśli u pacjenta występują jakiekolwiek przeciwwskazania do stosowania beta-blokerów, zaleca się inne działające miejscowo leki, takie jak alfa-2 sympatykomimetyki lub inhibitory anhydrazy węglanowej.

Jeżeli monoterapia nie przynosi oczekiwanych rezultatów, wprowadzona zostaje terapia złożona, polegająca na stosowaniu dwóch rodzajów leków. Oczywiście dobierając je, lekarz musi przestrzegać pewnych zasad, np. nie łączyć dwóch różnych beta-blokerów albo specyfików o wykluczającym się mechanizmie działania. Z reguły unika się takich połączeń, które wymagają od pacjenta zakraplania oczu częściej niż 3-4 razy dobę, gdyż trudniej jest wtedy zachować regularność stosowania terapii. Obecnie na rynku znajdują się już jednak nowoczesne leki, łączące w swoim składzie dwie uzupełniające się substancje. Jeszcze kilka lat temu pacjenci musieli zaopatrywać się w kilka oddzielnych specyfików.

Jeśli pomimo zastosowanego leczenia farmakologicznego nie udaje się unormować ciśnienia wewnątrzgałkowego albo do jego regulacji konieczna jest kombinacja więcej niż dwóch rodzajów kropli do oczu, należy rozważyć inne formy terapii, jak np. zabiegi laserowe lub chirurgiczne.